Hıdırellez, yüzyıllardır Anadolu, Balkanlar, Orta Doğu ve Mezopotamya coğrafyasında kutlana gelen; baharın gelişi, doğanın uyanışı ve bereketin simgesi olan kadim bir halk bayramıdır. Halk arasında Hızır ve İlyas peygamberlerin yeryüzünde buluştuğu gün olarak kabul edilir ve bu nedenle “Hızır-İlyas” adından türeyerek “Hıdırellez” adını almıştır.
Hıdırellez’in Anlamı ve İnancı
Alevi-Bektaşi inancında Hızır; darda kalanların yardımcısı, bolluğun ve şifanın kaynağı olarak kabul edilir. Hızır inancı, tarih boyunca mazlum halkların umut kaynağı olmuş, yaşamın zorlukları karşısında direnç ve moral vermiştir. Hıdırellez günü ise bu kutsal varlığın yeryüzünde dolaştığı, insanlara yardım ettiği, duaların kabul olduğu özel bir zaman dilimi olarak görülür.
Bu günde insanlar; dilek diler, dualar eder, niyetlerini kağıtlara yazıp gül ağaçlarının altına bırakırlar. Kimileri ise bu dilekleri küçük bezlere bağlar ya da dileklerini bir su kenarına bırakır. Bu tarz davranışlar geleneksel olup inançsal bir değeri yoktur. Büyük bir bölümü de Şamanizm den gelmektedir. Tüm bu ritüellerin temelinde, doğayla uyum içinde yaşama arzusu ve Hızır’ın yardımını dileme inancı vardır.
Hıdırellez Ne Zaman Kutlanır?
Hıdırellez, her yıl 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece kutlanır. Bu tarih, Rumi takvime göre “Ruz-ı Hızır” (Hızır Günü) olarak anılır ve Hızır’ın yeryüzüne indiğine inanılan gündür. Aynı zamanda kış mevsiminin sona erdiği, yaz mevsiminin başladığı döneme denk gelir. Bu geçiş, sadece mevsimsel değil, ruhsal bir uyanış ve yenilenme anlamı da taşır.
Toplumsal ve Kültürel Boyutu
Hıdırellez, sadece bireysel duaların ve dileklerin değil, aynı zamanda toplumsal birlikteliğin, dayanışmanın, paylaşmanın da simgesidir. Özellikle Alevi-Bektaşi topluluklarında cemlerin yapıldığı, lokmaların dağıtıldığı, nefeslerin söylendiği, semahların dönüldüğü anlamlı bir zaman dilimidir. Bu gün, toplumsal belleğin canlı tutulduğu, geçmişle bağ kurularak geleceğe umutla bakıldığı özel bir buluşmadır.
Hıdırellez’i Nasıl Kutluyoruz?
Cemevlerinde Hıdırellez vesilesiyle bir araya gelen canlar, niyetlerini ortak dileklere dönüştürerek, toplumun barış ve kardeşlik içinde yaşaması için dua eder. Lokmalar paylaşılır, cemler yapılır, sazlar çalınır, gönüller bir olur. Hıdırellez, bu anlamda sadece bir doğa bayramı değil; aynı zamanda insanın kendisiyle, toplumla ve Hak ile olan bağını tazelediği kutsal bir duraktır.
İstanbul Cemevi Basın Yayın Birimi
